Sereke | Beşê Erebî | Beşê Çandî | Gotarekî Rêke | Erşîv

Sereke

Ger



Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî) di çand û bizava çapemenya Kurdî de .. Xelek: 9(Hej.13,14,15,16)


Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo

Di çîroka (roviyê qut) de wehe hatiye nivîsîn:Rojekê roviyek hebû,ew herdem diçû mastê pîrekê dixwar,pîr pir bêhnteng dibû,þevekê pîr li mastê xwe dipa,ewê dît  roviyek di nîvî þevê de hat  û mastê wê xwar, pîrê rahiþte  þonikê û ewa li rovî werda,dûvê rovî qut bû,lê gava ew çûye cem hevalên xwe,her roviyekî bi wî re got:(Ha quto min di bin dûv kuto).Paþê rovî bi xwe re got:Ez nikanim bê dûv di nav roviyan de bimînim,ew çûye  cem pîrê û bi wê re got:Tu duvçilka min bide min,ez nikanim di nav hevalên xwe de bê dûv bimînim,ezê dewsa dûvçilka xwe sewêlek pere bidim te,pîrê dûvçilka roviyê li wî vegerand,lê bi serda jî çend morik û zengilok jî pêve kiribû,rovî pir bi kêf (dilxwaþî)çû nav roviyan,hemûyan ji rovî pirsîn;te  ev tiþtên xweþik ji kuderê peyda kirine,tu dikanî dûvên me jî weha çêkî?

Bixwîne...

Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî) di pêþketina çand û çapemeniya Kurdî de.. Xelek:8 Hej.(6,7,8,9,10,11,12)


Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo

Çawa kovara(Ronahî)giringî dabûye gotarên cur bi cur û nûçeyên  navçeyî  û cîhanî,herweha jî ewê giringî dabûye piraniyên cureyên wêjeya Kurdî;(çîrokên gelêrî,helbest,pend û þîret),emê di destpêkê de piraniyên çîrokên gelêrî di kovarê de nemaze yên li gorî me, pir balkêþ û watedar ji hejmara (1)ê tanî (28) an de bi xwendevanan bidin nasîn û  nirxên  wan jî   li gor nirînên xwe bi kurtebirî þirove bikin,lê divê em destnîþan jî bikin ku  di vê xelekê de serpêhatiyek jî bi pênûsa Celadet Bedirxan hatiye weþandin. 

Bixwîne...

Lêkolîn: Rola kovara(Ronahî) di pêþketina çand û çapemeniya Kurdî (Hejmarên 26,27,28),xelek:7


 Dr.phil.Ebdilmecît Þêxo

Em kanin di hejmara (26) an de  van gotarên  duhatî bixwînin1-(nêçîra hirç û pezkoviyan )Evdirehman Elî Ûnis.2-(mirovê ko pênc navên wî hebin)Qadirê Ferman.3-(dîroka Selahedîn,xelek 4)Osman Sebrî.4-(ji ber sendoqa Xanimê )Smaînê  Serhedî.5-(dîroka jîna Napliyon,hepsê Napliyon,xelelk10)Osman Sebrî.6-(jinên Esker)Silêmanê Ferho.7-(Frencî û kirîstof Kolomb)Smaînê Serhedê.8-(balafir di bombavêjekê Birêtanî de) xwediyê Ronahiyê .9- (miriyê ko pasvanê xwe kuþtîye)Xelîlê Genco.
10-(serbestî,ji bo çi hemî kes hej serbestiyê dikin?)Dilkulê Doskî.

Bixwîne...

Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî ) di pêþketina çand û tevgera azadîxwaza Kurd de Gotar di Ronahî de,hejmar: (23,24,25), xelek :6


Dr.phil.Ebdilmecît Þêxo

Di hejmara (23) an de em dikanin van  gotarên jêrîn bi nav bikin:1-(jin di eskeriyê de),sernivîser.2-(dîroka jîna Selahedîn)xelek:1-Osman Sebrî.2-(bo agahî ),nivîsevan Ronahî.3-(Kurdistan,exbar elherb,Kanûna paþîn, 1944,hejmar(53)nivîsevan ne diyar e.4-(lehîstika Þetrencê),Cemîlê Tacdu.5-(dîroka jîna Napolyon 7 ),Osman Sebrî.6-(cêwikên siyamî ên bi hev  ve.)Sma-îlê  Serhedî .8-(Merîþal Lûksenburg)nivîskar ne diyar e.
Sernivîser di  gotara (jin di eskeriyê de ) wêneyeke balefirê diweþîne û li derdora wê balefirê jin bi cilên fermî hene,gotarnivîs di vir de dinivîse: Piþtî ku balefir vedigere benderê,jin wê teslîm dibin,wê paqij dikin,depoyên wê ji benzînê dadigrin û li hertiþtê wê miqate dibin û di balefirê de texlît sîwar hene; yên þervanî û yên ne þervanî hene, sîwarên wê yên ne þervanî jin in.

Bixwîne...

Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî) di pêþketina çand û tevgera azadîxwaza Kurdî de (1943-1945) Gotar di( Ronahî),hejmarên 20,21,22 an de ß Xelek:5


Dr.phil.Ebdilmecît Þêxo

Di  hejmara (20) ê de ev  gotarên jêrîn bi pênûsên cuda hatine weþandin: 1-(Peymana  Îswîçyan),gotarnivîs ne diyar e,lê bi texmîna me,ew sernivîser bi xwe ye. 2-(Ji min ve tiþtên dinyayê).Lawikê Tiloyî .3-(kes gereke winda nebe).Sibhiyê Diyarbekirî.4-(çend gazind)Osman Sebrî.5-(jin û mêr û çîroka marekî Fêris )Silêmanê Ferho.6-(dîroka jîna Napliyon.xelek 4),Osman Sebrî.7-(zaravayê  Cizîrê), bi texmîna me dîsan sernivîser e.8- (Êzdî û ola wan,xelek.2)Osman Sebrî.9-(Yên ko xelas bûne),Smaînê Serhedî.Em li jêr wek nimûne naverokên  çend gotaran ji hejmarên  jorîn  bi kurtî li pêþ xwendevan û lêkolîneran rêdixin. 

Bixwîne...

Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî ) di pêþketina çand û çapemeniya Kurdî de (1942-1945)Z. Xelek:4


Dr.Phil:Ebdilmecît Þêxo

Gotar di (Ronahî),hejmarên( 18.19.) an de
1-Çawa çente dizîn,(Lawût ),2-Bi serhatiya noqeveke Birêtanî(Cemîlê Tacdo),3-Hevalekî çak(Osman Sebrî ),4-Reqê avê,(Dilawer Çarpîne),5-Nêçîr(Osman Sebrî),6-Dîroka jîna Napoliyon,(Osman Sebrî),7-Hindik rindik (xeberguhêz )8- Xarkov,(?) 9-Elmaniya û Rohelat(?).Hej.(18).
Gotanivîs Lawût ji xwendevanên (Ronahî )re çîroka (çente dizînê ) bi hûrgilî  dibêje:Her wekî xwendevan dizanin Fendlanda hevalbenda Almanan e,lê  di navbera wê û Emêrîka de þer nîne,ji lewra  ev herdu milet bi nav hev de diçin û tên.Di wextekê de bijîþkek Emêrîkanî giha bû Hêlsînkî, paytexta Fenlanda, pir dem neçû,jin û keça bijîþk jî hatin cem wî,bijîþk Renter di çend mehan de navdar bû,jina bijîþk û keça xwe jî ji aliyê qenciyê û comerdiyê de jî hatibûn naskirin .

Bixwîne...

Lêkolîn: Rola kovara (Ronahî) di pêþketina çand û çapemeniya Kurdî de (1942 1945) Xelek (3)


Dr.phil.Ebdilmecît Þêxo

 Gotar di (Ronahî) ,hejmarên (15,16.17) ê de


1-(Dawiya sefer û Împeratoriyeyê),xwediyê kovara Ronahiyê.2-(500000 Firansiz)nivîskar ne diyar e.3-(Veger bi baskekî þewitî),Silêmanê Ferho.
4-(Cindiyê Japanî),Dilawer Çarpîne.5-(Reþbelek ji xwendevanê me ê  bercot ),Erefat.6-(Amediyê û sûlav ) S.Reþîd Amedî .7-(Mînerv ) Roja .
8-(Qewetên keleha  Ewropayê),Hesenê Mistê .(Hejmar 15).

Bixwîne...

Lêkolîn: Xilxalê Hozanvanekî


Bavê Zozanê

Dîpaçe:
Bi rastî ji mêjve min dixwest vekolînekê li ser helbestên mamosta Hefîz Ebdulrihman binvîsim lê her û her min xwe ji vê babetî dûr dikir, ditirsiyam ku li ber pêlên awazên peyv û wateyên helbestên wî herim, têde noqbibim, ,nikaribim melevaniyê di wê lehiyê de bikim, vêca mafên wan goþe helbestan bi xwe re winda bikim.

Bixwîne...

Lêkolîn: Em dîsa Emerê Lalê bi bîr bînin di 11 salîya koçkirina wî de


Idris Omar

Emerê Lalê (Rêncber)yek ji stûnên Helbesta kilasîk li Rojavaê kurdistanê

Pêþgotin
     Dema mirov behsa helbestê û helbestvanan li Rojava yê kurdistanê bike, yek ser hinek navên mizin têne bîra mirov, wekî Cegerxwîn, Seydayê Tîrêj, Seydayê Keleþ, Ahmedê Þêx, Salehê Heydo û Emerê Lalê hwh. Evan helbestvanan rolek girîng û birçav di warê wêjeya kurdî de lîzitne û nemaze di warê helbesta kurdî ya kilasîk de û her yek ji wan cihê wî de wêjeya kurdî û kurdistanî de diyare.

Bixwîne...

Lêkolîn: Cih û rola rojnama (Roja Nû) di pêþketina tevger û çapemeniya Kurdî de.. Ola Îslamî di (Roja Nû) de.. Xelek (6)


Dr.Phil. Ebdilmecît Þêxo

Nehro gotiye:Eger  her carê ez xwe nas dikim ku ez zimanê Îngilîzî ji zimanê xwe pirtir zanim,çavên min tijî stêr dibin.
Di vê xeleka dawî de emê li ser du xalên din giring rawestin, ew herdu jî olî ne;.1- Qewlên ola Îslamî .2-Tefsîra Quranê .Wek em dizanin ko piraniya miletê Kurd jî mîna pir miletên din li cîhanê bûye bawemendê ola Îslamî,lê bi sed hezaran jî ji miletê Kurd li ser  ola xwe ya resen û mak (Ezdahî) mane, me gelekî hêvî dikir ko Dr.Kamîran Bedirxan di rojnama xwe de li ser ola (Ezdahî ) jî rawestiya ,lê mixabin me nikanîbû mijarek tenha xwe jî  li ser ola Kurdan ya dêrînî bidîta,em nizanin sedema vê kêmaniyê çî ye? 

Bixwîne...

Lêkolîn: Cih û rola rojnama (Roja Nû) di pêþketina tevger û çapemeniya Kurdî de.. Xelek (5)


Dr. Phil.Ebdilmecît Þêxo

 Nehro gotibû : (Eger her carê ez xwe nas dikim ku ez zimanê Êngilîzî ji zimanê xwe pirtir zanim ,çavên min tijî stêr dibin.)
Çêrok û zargotin di (Roja Nû) de
Wek em dizanin ku çîroka Kurdî di nav gelê Kurd de derengtir ji dayik bûye; yekemîn çîrok(Erê min di xewnê de dîtiye ) bi pênûsa  nivîskar  Cemîl Sa-îb di sala (1925) di rojnama (Jîn)  de  ronî dîtiye,ji ber vê sedemê jî em nikanin pir çîrokan di vê rojnamê de bibînin,lewra di hemû hejmarên (Roja Nû ) de þeþ çîrok ji aliyên hin nivîskaran de hatine weþandin,1-(Temo û Çeleng ),xelek (1),(hej. (23)xelek( 2) (hej. (24),Subhiyê Diyarbekirî.2-(Kurd û Mehkeme ),(hej.( 37) Îbrahîm Metînî .

Bixwîne...

Lêkolîn: Cih û rola rojnama (Roja Nû) di pêþketina tevger û çapemaniya Kurdî de.. Xelek (4)


Dr.phil.Ebdilmecît Þêxo

Nehro gotibû:Eger her carê ez xwe nas dikim ku ez zimanê Îngilîzî  ji zimanê xwe pirtir zanim,çavên min tijî  stêr dibin .
WÊJE Di  ROJNAMA( ROJA NÛ )De
Di rojnama (Roja Nû) de hin cureyên wêje hatine weþandin; 1-Helbest,2-Çîrok û 3-Zargotin.
Di vê xelekê de;em dixwazin tenê li ser helbestan rawestin;di hemû hejmarên  vê rojnamê de (16) helbest ji aliyên hin nivîskar û pênûsan de cihên xwe girtine;1-(DerdI Dil),Kake Emîn Hiwêznî,hej.(8),2- (Bo xþewîstî me Kamîran Bedirxan); Keke Emîn  Hiwêznî, hej.(9),3-(Hêviya Nû),Osman Sebrî, hej.(15),4-(Þîn),Qedrî Can,hej.

Bixwîne...

Lêkolîn: Cih û rola rojnama (Roja Nû) di pêþketina tevger û çapemeniya Kurdî de.. Xelek (3)


Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo

Nehro gotibû: Eger her carê ez xwe nas dikim ku ez zimanê Êngilîzî   ji zimaanê dayika xwe pirtir zanim,çavên min tijî stêr dibin.
xxxxxx
Sernivîser K.Bedirxan  gotarekê bi navnîþana ( Mîna ko em dixwazin)  dinivîse:(Kurd vepirsînan dikin;Gelo piþtî dawîbûna þerê cîhanê yê duhem,emê mafên xwe bi destên xwe xînin? Zaroyên me mîna zaroyên¬ gelên din li cîhanê  wê  biçin dibistanan¬? Wê Çepemeniya Kurdî pêþkeve  ?  Gelo em kanin xwînê mîna dewletên (Hevbend) jî  biherikînin ?Hej.(47)

Bixwîne...

Lêkolîn: Lêkolînek li ser rojnama (Roja Nû).. Xelek (2)


Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo

Cih û rola rojnama (Roja Nû) di pêþketina tevgera azadîxwaz û    çapemeniya Kurdî de
K.Bedirxan  di hejmarên (12-13) de di bin navnþana (Dewran) de gotarek di bin çend navîþanên þaxî(Eniya Sovyet,Vegirtina Siclayayêm, di deriya Pasifkê de, dawiya vî þerî ) de diweþîne,  ew di vir de dinivîse: (Þerê  (1914-1918) an bi serfiraziya hevalbendan qediya bû û pê zehf  miletên dinyayê  gihane azahî û serbestiyê û nemaze miletên Rohilata Nêzînk û Navîn pêþve ketine, hevalbendan wei,d (soz)  daye ko miletên dinyayê  hemî  wê bighînin  azahî û serbestiyê.)

Bixwîne...

Lêkolîn: Bi boneya 15 Gulanê (Roja Zimanê Kurdî) lêkolînek li ser rojnama (Roja NÛ) Xelek (1)


Dr.Phil.Ebdilmecît Þêxo

Cih û rola rojnama (Roja Nû) di pêþketina tevgera çapemeniya Kurdî de
xxxxxxx
Nehro gotibû: Eger her carê, ez xwe nas dikim ku ez zimanê Êngilîzî ji zimanê  dayika xwe pirtir zanim, çavên min tijî stêr dibin.

Berî ku em li ser rojnama (Roja Nû) rawestin, em pêwîst dibînin ku em  hin weþanên Kurdî yên  ku di meha Gulanê de hatine weþandin bi nav bikin.
1-Kovara(Zarê Kurmancî),(24)hejmar di salên (1926-1932) an de li Rawenduzê derçûne; ewa kovarek wêjeyî, civakî, dîrokî, zanistî û hunerî bû, sernivîserê wê, Husên Hiznî Mukriyanî bû.  .

Bixwîne...

Lêkolîn: Roja rojnamegeriya Kurdî li hemû pênûsên Kurd pîroz be!


Dr.Ebdilmecît Þêxo

Bi vê  boneya pîroz çirûskek li ser  kovara (JÎN).
Kurtelêkolîn
Kovara (JÎN), (7.11.1918 - 2.10.1919)

Kovara (Jîn) ji hejmara 1-25 di navbera salên 1918-1919 an de bi du zimanan Kurdî û Turkî û bi du zaravên Kurdî (Kurmancî , Soranî )  û bi tîpên Erebî wek zimanê ne fermî ya (Komela pêþketina Kurdistanê) hatine weþandin.
Sernivîserê kovarê yê pêþîn ji hejmara (1 ê-20 ê), yekek ji damezrênerê  (Komela pêþketina Kurdistanê), Hemzeyê Muksê bû  û  ji hejmara (21 ê-25)an Memduh Selîm bû.

Bixwîne...

Lêkolîn: Dîroka ala Kurdistan, ala Rengîn.


Qado Þêrîn

Al û ala di destpêkê de, di þer û cengan de wek nîþan û danasîna xelk û grûpan dihatin bikaranîn, di dû re li derveyî þer û cengan, di destpêka sedsala 17an de, bi derketina keþtî û gemiyan re, di deryayan de hat bikaranîn daku, welatê xwediyê gemiyê bête nasîn. Belkû berî keþtiyên Hollendiyên Pîrat, al li ser keþtî û gemiyan nehatibûn danîn û hildan.
Al simbol û nîþana komek kes e, grûpek naskirî, êl, civak, Umetek, tîmek gogê, gund û bajar, milet û welatekî ye. Ala niþtimanî nûnertiya welat hemûyî dike, ew a li ser dezgehên hikûmetan û hemwelatî di helkeftin û cejnên niþtimanî de blind dikin.

Bixwîne...

Lêkolîn: Yazehok:


Nivîsîn: Tengezar Marînî
 
Derwaze:
Di geryana li nav cîhana toreyê bi giștî û li helbestê bi taybetî de, pêkolê dikim wan nûbûn û hûrgiliyên nû peyda dibin, bixwênim, bidim berhev, șirove bikim û li gor nêrîn û pêzanînên xwe, ya baș derbixim û bînim nav warê guftûgoyê.
Zimanê kurdî û helbesta kurdî ya bi vî zimanê șêrîn tête nivîsîn, para herî mezin ji dema min dibe. Gelek caran em rastî hin nivîsan dibin, ko balê berbi xwe ve dikișînin, bêyî ko em gelekî serê xwe bi navan biêșînin.

Bixwîne...

Lêkolîn: Jinên Kurd...... Xanimên Rojê......


Mizgîn Hesko

Li gor Wîkîpediyayê ...(Jin berevajiya Mêr e...ango ji mirova mê re tê gotin Jin.Jin ....ew mirova ku 
bi zeyîndê xwe mê ye).
Di Avesta pîroz de jî ew gotin (Jin ) bi heman wateyê derbas dibe û bi heman rola xwe ya zayîndê dileyize.
Eger em bala xwe bidinê, van salên dawî , hin ji civata mêran xwestin ku ji jinê re pergaleke pîroz ava bikin , ji lewra ev gotin ( Jin ) bi jiyanê ve girêdan, lê bi min ev ne pir rast e...jiyan jiyan e û jin jin e.

Bixwîne...

Lêkolîn: NEWROZ nameya hebûnê


  Mizgîn Hesko
 

Ji  hezarê salan û li Irana kevin cejn yan jî roja Mihrecan dihate pîrozkirin.
Mihrecan= Mihr- Xwedawend e---navê rojê ye ku  di roja 16 ê mihr de li cîhanê tête xuyakirin .
Mihr wiha  ji Mîrekun- Mîrecan dihate  binavkirin
Biherhalî  ta niha jî hin ji bawermendên ola Zardeþtî nirxekî buha û herî pîroz didin tîrêjên rojê ku nîþana ronahiya Zarvan e (Yezdan -Xwedan ) ku Zardeþti yekemîn ol bû ku  pût û kevir ne parastibû  lê  bawerî bi Ahuramezda wekî xwedawendê xêr û bêrê , xweþiyî û ronahiyê dianî.

Bixwîne...

X

Helbest